خود کم بینی وضعیت روحی است که در آن فرد به ارزش و توانایی‌های خود شک دارد. این احساس می‌تواند به کاهش اعتماد به نفس، نداشتن انگیزه و حتی افسردگی منجر شود. افراد با خود کم بینی معمولاً خود را از دیگران کمتر می‌دانند و در موقعیت‌های اجتماعی دچار اضطراب می‌شوند. در سال‌های اخیر، با افزایش استفاده از شبکه‌های اجتماعی، این مشکل بیشتر به چشم می‌آید زیرا مقایسه خود با دیگران به آسانی انجام می‌شود و این مسئله می‌تواند احساس خود کم بینی را تشدید کند.

خود کم بینی می‌تواند تأثیرات زیادی بر روی روحیه و رفتار فرد بگذارد. افرادی که دچار این مشکل هستند، معمولاً دچار اضطراب و افسردگی می‌شوند و در ارتباطات اجتماعی دچار مشکل می‌شوند. آن‌ها ممکن است از موقعیت‌های جدید دوری کنند و از بیان نظرات و احساسات خود هراس داشته باشند. به عنوان مثال، یک دانشجو که احساس می‌کند هرگز به خوبی همکلاسی‌هایش نیست، ممکن است از مشارکت در بحث‌های کلاسی خودداری کند و در نهایت از فرصت‌های تحصیلی خود محروم شود.

علائم خود کم بینی
افرادی که دچار خودکم‌بینی هستند، معمولاً علائم خاصی از خود نشان می‌دهند. این افراد احساس عزت نفس پایینی دارند و به طور مکرر مسائل را تجزیه و تحلیل می‌کنند. آن‌ها به شدت به تأیید دیگران نیاز دارند و در موقعیت‌های اجتماعی، از دوستان و خانواده دوری می‌کنند. برای فرار از احساس بی‌کفایتی، ممکن است سعی کنند دیگران را نیز ناامید کنند و از رقابت با دیگران دوری گزینند. همچنین، این افراد ممکن است نشانه‌هایی از افسردگی مانند بی‌حوصلگی و تغییرات زیاد در خلق و خو داشته باشند. احساس شرم و گناه و افکار منفی نیز از دیگر ویژگی‌های آن‌هاست.

علل شکل‌گیری خود‌کم‌بینی

دلایل مختلفی می‌تواند باعث ایجاد خودکم‌بینی شود. یکی از این دلایل، نقص‌های ظاهری است که برخی افراد به شدت نسبت به آن‌ها حساس هستند. این حساسیت ممکن است به آن‌ها این احساس را بدهد که از دیگران پایین‌تر هستند.

تجربه‌های دوران کودکی نیز نقش مهمی در شکل‌گیری این احساسات دارند. مثلاً، کودکانی که یکی از والدین خود را به دلیل طلاق یا فوت از دست می‌دهند، ممکن است احساس عدم کفایت و خودکم‌بینی پیدا کنند.

همچنین، در خانواده‌هایی که والدین نسبت به فرزند خود بی‌اعتنا هستند و او را تحقیر می‌کنند، کودک به شدت احساس ناکافی بودن و بی‌ارزشی می‌کند. در نقطه مقابل، کودکانی که تحت تربیت والدین نازپرورده قرار می‌گیرند، ممکن است در بزرگسالی با مشکلاتی در زندگی مستقل مواجه شوند و خود را در مقایسه با دیگران ناتوان احساس کنند.

زمانی که کودکان در شرایط اقتصادی نامساعد بزرگ می‌شوند، نیازهای اولیه آن‌ها به درستی تأمین نمی‌شود و سطح آموزش و خدمات اجتماعی که دریافت می‌کنند نیز بسیار پایین‌تر از حد مطلوب است. این کودکان به وضوح در می‌یابند که در مقایسه با همسالان خود در موقعیت ضعیف‌تری قرار دارند و توانایی جبران این نواقص را ندارند. این وضعیت می‌تواند به شکل‌گیری عقده حقارت در آن‌ها منجر شود.

در بزرگسالی، این احساس خودکم‌بینی می‌تواند به دلیل ناتوانی در یافتن شغل مناسب، شکست‌های اجتماعی و عدم موفقیت در روابط عاطفی عمیق‌تر شود. افراد با احساس خودکم‌بینی معمولاً در برقراری ارتباط با دیگران دچار مشکل هستند و در زمینه زندگی خانوادگی و عاطفی با چالش‌های بیشتری روبرو می‌شوند. این مسائل آن‌ها را در معرض افسردگی و اضطراب قرار می‌دهد و به همین دلیل، باید برای بهبود خود تلاش کنند.

کارهایی که افراد خود کم بین باید انجام دهند

یکی از راه‌هایی که می‌تواند به این افراد کمک کند، شرکت در جلسات مشاوره است. صحبت با یک متخصص می‌تواند ذهن آن‌ها را آرام کند و به آن‌ها کمک کند تا چالش‌های ریشه‌دار خود را شناسایی و حل کنند. همچنین، نوشتن افکار و احساسات می‌تواند به آن‌ها کمک کند تا خود را بهتر بشناسند و افکار منفی را مدیریت کنند. تهیه فهرستی از موفقیت‌های روزانه و تشویق خود به خاطر آن‌ها نیز مثمر ثمر خواهد بود.

به علاوه، استفاده از جملات تأکیدی مثبت می‌تواند به این افراد کمک کند تا نقاط قوت خود را شناسایی کنند. برای مثال، اگر فردی نگران وضعیت ظاهری خود است، می‌تواند در برابر آینه جملاتی مثبت درباره زیبایی‌اش بیان کند. پذیرش واقعیت‌ها نیز جزء مهمی از این فرآیند است. لازم است که فرد بفهمد هیچ‌کس کامل نیست و مقایسه خود با دیگران تنها به احساس ناکامی او می‌افزاید. بنابراین، مهم است که نقاط قوت و ضعف خود را بپذیرد و به یاد داشته باشد که همه انسان‌ها نقص‌هایی دارند.

در سال‌های اخیر، افزایش آگاهی درباره سلامت روان و اهمیت تأثیر آن بر زندگی افراد، موجب شده است که بحث درباره خود کم بینی و روش‌های مقابله با آن بیشتر مطرح شود. بسیاری از روانشناسان و مشاوران بر این باورند که بهبود برداشت از خود یک فرایند ضروری برای شادی و رضایت از زندگی است. تکنیک‌های مختلفی وجود دارد که می‌تواند به افراد کمک کند تا با خود کم بینی مقابله کنند، از جمله تمرینات مثبت‌اندیشی، مدیتیشن و مشاوره روانی.

در نهایت، لازم است که افراد نه تنها خود را با دیگران مقایسه نکنند بلکه بر توانایی‌ها و نقاط قوت خود تمرکز کنند. یاد گرفتن اینکه خود را دوست داشته باشیم و پذیرای نقاط ضعف خود باشیم می‌تواند به بهبود احساسات منفی و کاهش خود کم بینی کمک کند. بنابراین، تشخیص و درمان خود کم بینی نه تنها برای افراد مفید است بلکه می‌تواند به بهبود جامعه نیز کمک کند.

خود کم بینی چیست و چطور می توان با آن مبارزه کرد