کودکان بیش‌فعال، معمولاً به عنوان کودکانی شناخته می‌شوند که دارای اختلال نقص توجه و بیش‌فعالی (ADHD) هستند. این کودکان ممکن است در کنترل رفتار، تمرکز و توجه به مسائل روزمره مشکل داشته باشند.این نشانه‌ها می‌توانند برای خانواده‌ها و معلمان چالش‌برانگیز باشند. رفتار با این دسته از کودکان نیازمند صبر، درک و راهکارهای مؤثر است. در این مقاله به بررسی شیوه‌های مؤثر در رفتار با کودکان بیش‌فعال خواهیم پرداخت.

- اولین قدم در رفتار با کودک بیش فعال، شناسایی الگوهای رفتاری او است. والدین و معلمان باید توجه کنند که آیا رفتار کودک در موقعیت‌های خاصی بدتر می‌شود یا خیر. این شناسایی می‌تواند به آن‌ها کمک کند تا موقعیت‌هایی که باعث بی‌قراری کودک می‌شود را شناسایی کرده و اقدامات لازم را انجام دهند.

- دومین نکته در تعامل با کودکان بیش‌فعال، درک این است که این اختلال نه به دلیل ضعف شخصیت آنها، بلکه به دلیل تفاوت‌های شیمیایی و عصبی در مغز رخ می‌دهد. والدین و معلمان باید بدانند که این کودکان نیاز به حمایت و راهنمایی بیشتری دارند. ایجاد یک محیط آرام و بدون حواس‌پرتی می‌تواند به کودک در تمرکز کمک کند. به عنوان مثال، می‌توانند در خانه یا کلاس فضایی خاص برای مطالعه و انجام فعالیت‌ها ایجاد کنند.

- نکته ای که باید به آن توجه کرد تشویق و تعریف از رفتارهای مثبت است. این کودکان اغلب با انتقادات و سرزنش‌ها روبرو می‌شوند و ممکن است احساس کنند که هیچ‌گاه نمی‌توانند به اندازه کافی خوب باشند. تقدیر از تلاش‌ها و موفقیت‌های کوچک آنها می‌تواند باعث افزایش اعتماد به نفسشان شود. به عنوان نمونه، اگر کودک موفق به انجام تکالیف مدرسه‌اش شود، تقدیر از این تلاش می‌تواند او را به ادامه مسیر تشویق کند.

- نکته دیگر تعیین قوانین روشن و مشخص است. کودکان بیش‌فعال غالباً درک درستی از عواقب رفتار خود ندارند. بنابراین، ارائه قوانین واضح می‌تواند به آنها کمک کند تا رفتارهای خود را بهتر کنترل کنند. به عنوان مثال، می‌توانند قوانین نسبت به زمان تماشای تلویزیون یا زمان بازی مشخص کنند و عواقب عدم رعایت این قوانین را به وضوح بیان کنند.

-فعالیت‌های بدنی در کاهش نشانه‌های ADHD نیز نقش مهمی ایفا می‌کنند. تشویق کودک به شرکت در ورزش‌های مختلف، مثل دویدن، شنا یا حتی رقص، می‌تواند به تخلیه انرژی اضافی او کمک کند و به افزایش تمرکز او در فعالیت‌های روزمره منجر شود.

- برای کودکان بیش‌فعال، یک روال منظم خواب تعیین کنید و برنامه‌ای ثابت قبل از خواب در نظر بگیرید. این برنامه می‌تواند شامل کاهش فعالیت‌هایی مانند خواندن کتاب یا گرفتن یک حمام آب گرم باشد. همچنین، محیط خواب کودک را به گونه‌ای تنظیم کنید که آرامش‌بخش بوده و شرایط مناسبی برای یک خواب راحت فراهم کند.

- پرخاشگری یکی از چالش‌های متداول در کودکان بیش‌فعال است. هنگام مشاهده رفتارهای پرخاشگرانه، با قاطعیت واکنش نشان دهید و کودک را به مکانی دیگر منتقل کنید تا فرصت آرام شدن و تأمل درباره رفتار خود را بیابد. پس از اینکه کودک آرام شد، او را به شیوه‌ای مثبت‌تر و قابل کنترل‌تر به محیط بازگردانید. همچنین، به کودک اجازه ندهید از طریق رفتارهای منفی انرژی خود را تخلیه کند.

- فهرستی تهیه کنید که شامل وظایفی ساده و قابل انجام برای کودکان باشد. این فهرست می‌تواند مسئولیت‌هایی مانند مرتب کردن اسباب‌بازی‌ها، چیدن میز غذا، یا جمع‌آوری لباس‌های خود را در بر گیرد. برای جذاب‌تر شدن، طراحی فهرست را با استفاده از تصاویر رنگارنگ یا کارت‌های بصری انجام دهید تا به ابزاری شاد و دلپذیر برای کودک تبدیل شود. این روش به‌ویژه برای کودکانی که بیش‌فعال هستند، می‌تواند گامی مؤثر در یادگیری مسئولیت‌پذیری و ایجاد حس استقلال باشد.

- مشارکت در امور خانه باعث افزایش اعتمادبه‌نفس کودک شده و او را فردی مؤثر در خانواده احساس می‌کند. نکته مهم این است که اگر کودکتان با فهرست همراهی نکرد یا وظایف را فراموش کرد، از روش‌های تنبیه استفاده نکنید. به‌جای آن، با یادآوری ملایم و تکرار سازنده، کودک را تشویق کنید تا به‌مرور مهارت‌های خود را تقویت کرده و پیشرفت کند.

- در نهایت مشورت با یک روانشناس حاذق یکی از مؤثرترین راه‌ها برای مدیریت رفتار و درمان کودک مبتلا به اختلال بیش‌فعالی است.مشاور روان‌شناس با توجه‌ به شرایط خاص فرزندتان، راهکارهای عملی و مناسبی ارائه می‌دهد تا بتوانید به شیوه‌ای بهتر و هدفمندتر به حل مشکلات فرزندتان بپردازید.در صورت نیاز، ممکن است روان‌شناس شما را به یک روان‌پزشک معرفی کند تا علاوه بر جلسات روان‌درمانی، فرایند دارو درمانی نیز برای کودک شما آغاز شود.

در صورت مشاهده علائم در کودکتان، ابتدا با یک متخصص کودکان مشورت کنید تا تشخیص دقیق انجام شود و بتوانید از راهکارهای ارائه‌شده برای مدیریت بهتر وضعیت کودک استفاده کنید. توصیه می‌شود در سریع‌ترین زمان ممکن به یک روان‌شناس ماهر مراجعه کنید تا بررسی‌های لازم برای تشخیص و درمان انجام گیرد. زیرا عدم درمان به‌موقع بیش‌فعالی در کودکان می‌تواند خطر رفتارهای پرخطر در دوران بزرگسالی را افزایش دهد. علاوه بر این، بیش‌فعالی درمان‌نشده در دوران کودکی ممکن است به بیش‌فعالی در بزرگسالی منجر شود که اغلب با علائمی مانند نقص توجه و کاهش تمرکز همراه است.

 چگونه با کودک بیش فعال رفتار کنیم؟